7 LỖI THANG NÂNG HÀNG THƯỜNG GẶP VÀ CÁCH KHẮC PHỤC

Lỗi thang nâng hàng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây gián đoạn sản xuất, làm tăng chi phí bảo trì và giảm hiệu suất vận hành. Việc nhận diện chính xác lỗi, hiểu nguyên nhân và áp dụng giải pháp khắc phục kịp thời giúp giảm thiểu downtime, nâng cao tuổi thọ thiết bị và đảm bảo an toàn cho người vận hành.

Nội dung bài viết

1. Giới thiệu

Trong hệ thống logistics và nhà xưởng hiện đại, thang nâng hàng (goods lift) đóng vai trò quan trọng trong vận chuyển vật tư, bán thành phẩm và thành phẩm giữa các tầng.

Một thang nâng hàng trung bình có tải trọng từ 500–3000 kg, tốc độ nâng 0.3–1.0 m/s, tần suất hoạt động 50–100 chuyến/ngày. Với cường độ này, thiết bị dễ gặp lỗi thang nâng hàng nếu không được bảo trì định kỳ.

Các thống kê trong ngành chỉ ra rằng: 60% sự cố liên quan đến lỗi điều khiển, 25% đến hỏng cáp, 10% do rung lắc cabin, phần còn lại do yếu tố môi trường và vận hành sai quy trình.

2. Các lỗi thường gặp và cách khắc phục

2.1 Lỗi điều khiển – Control errors

Đây là nhóm lỗi thang nâng hàng phổ biến nhất, chiếm khoảng 40–60% tổng sự cố. Hệ thống điều khiển PLC hoặc vi xử lý là “bộ não” của thang, nếu sai tín hiệu sẽ khiến cabin không hoạt động, dừng đột ngột hoặc đi sai tầng.

Nguyên nhân chính:

Tiếp điểm relay bị cháy, điện trở tăng > 0.5 Ω.
Bộ lập trình PLC lỗi phần mềm, độ trễ tín hiệu > 200 ms.
Cáp tín hiệu từ cảm biến tầng bị đứt hoặc oxy hóa.

Cách khắc phục:

Đo điện áp I/O PLC, giá trị chuẩn 24VDC ±5%.
Kiểm tra log chương trình, nạp lại firmware theo IEC 61131-3.
Thay cáp tín hiệu nếu điện trở dây vượt 1 Ω/100m.

Ví dụ: Một nhà máy tại khu công nghiệp Đông Nam Á đã giảm downtime 5%/tháng sau khi chuẩn hóa quy trình kiểm tra tín hiệu điều khiển.

2.2 Hỏng cáp – Cable failures

Hỏng cáp chiếm khoảng 20–25% sự cố lỗi thang nâng hàng. Cáp nâng là bộ phận chịu tải trọng trực tiếp, gồm 6–8 tao thép bện, đường kính phổ biến 8–12 mm, giới hạn kéo đứt > 1.570 N/mm².

Nguyên nhân chính:

Hao mòn sau 15.000–20.000 chu kỳ vận hành.
Bôi trơn kém, lực ma sát tăng gấp 1.5 lần.
Môi trường ẩm, gây oxy hóa → đường kính cáp giảm > 10%.

Cách khắc phục:

Đo đường kính cáp mỗi quý, nếu giảm >10% so với thiết kế phải thay ngay.
Kiểm tra độ giãn dài, giới hạn cho phép ≤ 0.5% chiều dài.
Bôi trơn bằng mỡ gốc Lithium NLGI-2 mỗi 500 giờ hoạt động.

Ví dụ: Một dự án ở Trung Đông thay thế toàn bộ 6 sợi cáp sau 18.000 chu kỳ, giúp kéo dài tuổi thọ hệ thống thêm 5 năm, đảm bảo an toàn theo chuẩn EN 81-20.

2.3 Rung lắc cabin – Cabin vibration

Rung lắc cabin là một dạng lỗi thang nâng hàng thường xuất hiện khi hệ thống dẫn hướng, giảm chấn hoặc cân bằng tải bị sai lệch. Hiện tượng này không chỉ gây khó chịu cho người vận hành mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ bền kết cấu.

Nguyên nhân:

Thanh ray dẫn hướng bị cong vênh trên 0.5 mm/m.
Bánh dẫn hướng (guide roller) mòn, khe hở > 2 mm.
Hệ thống giảm chấn cabin xuống cấp, lực đàn hồi giảm 30–40%.
Tải trọng phân bố không đều, lệch tâm cabin > 15%.

Hậu quả:

Độ rung cabin vượt ngưỡng 4.5 mm/s RMS theo tiêu chuẩn ISO 10816.
Tăng nguy cơ hỏng cáp do dao động liên tục.
Cabin có thể bị kẹt, gây downtime trung bình 3–5 giờ/sự cố.

Giải pháp:

Đo rung bằng máy phân tích FFT, giá trị chuẩn ≤ 2.8 mm/s RMS.
Hiệu chỉnh lại ray dẫn hướng, sai số lắp đặt không vượt 0.2 mm.
Thay bộ giảm chấn cabin sau 20.000 giờ vận hành.
Bố trí tải trọng cân đối, lệch tâm không quá 10% tải định mức.

Thực tế: Một nhà máy ở Nam Á giảm 70% sự cố rung cabin khi áp dụng kiểm tra rung động định kỳ hàng tháng.

2.4 Lỗi hệ thống phanh – Brake system errors

Trong cơ cấu thang nâng, hệ thống phanh điện từ (electromagnetic brake) giữ vai trò đảm bảo cabin dừng đúng vị trí và chống trượt khi mất điện. Đây là một lỗi thang nâng hàng đặc biệt nguy hiểm vì liên quan trực tiếp đến an toàn.

Nguyên nhân:

Má phanh mòn, độ dày giảm dưới 5 mm.
Cuộn coil phanh chập, điện trở < 10 Ω so với tiêu chuẩn 20–25 Ω.
Lực từ giảm, thời gian phản ứng phanh > 0.5 giây.

Hậu quả:

Cabin dừng lệch tầng ±50 mm, gây khó khăn khi vận chuyển hàng.
Tăng nguy cơ rơi tự do nếu phanh không ăn.
Theo thống kê, 15% tai nạn lao động liên quan đến thang nâng bắt nguồn từ lỗi phanh.

Khắc phục:

Đo lực phanh bằng load cell, giá trị chuẩn ≥ 120% tải định mức cabin.
Thay má phanh khi độ dày còn < 30% thiết kế.
Đo điện trở coil, nếu sai số > 20% cần thay thế.
Lắp hệ thống phanh kép (dual brake) để tăng hệ số an toàn lên 1.5–2 lần.

Ví dụ: Một dây chuyền thực phẩm ở Đông Nam Á đã áp dụng hệ thống phanh kép, giảm nguy cơ trượt cabin xuống <0.1% trong 5 năm vận hành.

2.5 Lỗi cảm biến an toàn – Safety sensor errors

Thang nâng hàng sử dụng nhiều loại cảm biến: cảm biến cửa, cảm biến vị trí tầng, cảm biến tải trọng. Khi các thiết bị này gặp sự cố, thang có thể dừng khẩn hoặc vận hành sai, tạo thành một lỗi thang nâng hàng nghiêm trọng.

Nguyên nhân:

Cảm biến quang bị bụi bám, tín hiệu suy giảm 40%.
Cảm biến tiệm cận sai lệch khoảng cách lắp đặt > 3 mm.
Dây tín hiệu nhiễu, thời gian đáp ứng trễ > 150 ms.
Bộ điều khiển PLC không nhận tín hiệu do lỗi module I/O.

Hậu quả:

Cửa cabin không đóng kín nhưng hệ thống vẫn chạy.
Thang dừng sai tầng, sai số ±150 mm.
Tỷ lệ downtime tăng trung bình 6–8%/tháng.

Khắc phục:

Vệ sinh cảm biến bằng dung dịch IPA 70% mỗi tuần.
Hiệu chỉnh khoảng cách lắp đặt: quang học 10–30 mm, tiệm cận 2–5 mm.
Kiểm tra bằng oscilloscope, tín hiệu phải đạt mức logic chuẩn (0–24 VDC).
Thay cảm biến khi số giờ hoạt động vượt 20.000 h.

Ví dụ: Một kho logistics tại Trung Đông giảm downtime từ 8% xuống còn 2% khi triển khai checklist kiểm tra cảm biến hàng tuần.

2.6 Lỗi nguồn điện – Power supply errors

Một trong những lỗi thang nâng hàng thường xuyên gây ra sự cố dừng máy đột ngột chính là nguồn điện không ổn định. Thang nâng thường sử dụng nguồn 3 pha 380V ±10%, tần số 50 Hz. Khi điện áp dao động hoặc mất cân bằng pha, hệ thống điều khiển và motor sẽ ngừng hoạt động.

Nguyên nhân:

Mất cân bằng điện áp 3 pha vượt quá 5%.
Sụt áp xuống dưới 340V hoặc tăng áp quá 420V.
Bộ khởi động mềm (soft starter) hoặc biến tần (VFD) lỗi linh kiện.
Dây dẫn nguồn bị nóng quá mức, điện trở > 0.5 Ω/100m.

Hậu quả:

Motor dừng đột ngột, cabin bị kẹt giữa tầng.
Nhiệt độ cuộn dây motor tăng trên 120°C, làm giảm tuổi thọ cách điện xuống còn 30%.
PLC reset liên tục, gây ra lỗi điều khiển dây chuyền.

Cách khắc phục:

Lắp bộ ổn áp 3 pha ±2% và thiết bị giám sát điện áp.
Đo dòng điện motor, giá trị không vượt 110% định mức.
Sử dụng biến tần có chức năng bảo vệ mất pha, sụt áp, quá dòng.
Kiểm tra cáp nguồn hàng quý, thay khi lớp cách điện bị nứt hoặc điện trở cách điện < 1 MΩ.

Ví dụ: Một dự án tại Nam Á đã giảm 80% sự cố kẹt cabin khi lắp đặt VFD Siemens có tích hợp bảo vệ mất pha và quá dòng.

2.7 Lỗi motor – Motor errors

Motor nâng là bộ phận tạo lực chính cho cabin, công suất từ 5–30 kW tùy tải trọng. Khi motor hỏng, toàn bộ hệ thống ngừng hoạt động. Đây là dạng lỗi thang nâng hàng ít gặp hơn nhưng hậu quả cực kỳ nghiêm trọng.

Nguyên nhân:

Quá tải kéo dài, dòng điện vượt 120% định mức trên 10 giây.
Vòng bi motor mòn, độ rung > 4.5 mm/s RMS.
Cuộn dây cháy, điện trở lệch quá 10% giữa các pha.
Hệ thống làm mát kém, nhiệt độ vỏ motor > 75°C.

Hậu quả:

Motor dừng đột ngột, cabin treo giữa tầng, cần cứu hộ khẩn cấp.
Chi phí thay motor chiếm tới 30% chi phí bảo trì cả năm.
Thời gian downtime trung bình 1–2 ngày nếu không có motor dự phòng.

Khắc phục:

Đo độ rung bằng vibration analyzer, giá trị chuẩn ≤ 2.5 mm/s RMS.
Đo nhiệt độ motor bằng camera hồng ngoại, không vượt 75°C.
Bảo dưỡng vòng bi mỗi 3.000 giờ, bôi trơn mỡ NLGI-2.
Thay mới motor khi hiệu suất < 85% công suất định mức.

Ví dụ: Một nhà máy ở Trung Đông kéo dài tuổi thọ motor từ 3 năm lên 6 năm nhờ áp dụng kiểm tra rung động và bảo dưỡng vòng bi định kỳ.

3. Biện pháp vận hành an toàn để tránh lỗi thang nâng hàng

Ngoài các phương pháp khắc phục trực tiếp, việc áp dụng biện pháp vận hành an toàn giúp phòng ngừa sự cố, bảo vệ hệ thống và con người.

3.1 An toàn điện – Electrical safety

Tắt nguồn trước khi bảo trì, đo điện áp dư < 20VDC.
Hệ thống nối đất đạt chuẩn IEC 60364, điện trở ≤ 2 Ω.
Định kỳ đo dòng rò, nếu > 3.5 mA phải dừng máy.
Bố trí ACB và RCCB để ngắt mạch khi sự cố chập điện.

3.2 An toàn cơ khí – Mechanical safety

Xả tải cabin trước khi can thiệp.
Đo độ rung cabin, chuẩn < 2.8 mm/s RMS.
Kiểm tra má phanh, độ dày tối thiểu 5 mm.
Bôi trơn ray dẫn hướng sau 1.000 giờ hoạt động.

3.3 An toàn tải trọng – Load safety

Không chất tải vượt 110% tải định mức.
Phân bổ đều, lệch tâm không quá 10%.
Lắp cảm biến tải trọng (load sensor) với sai số < 2%.

3.4 An toàn môi trường – Environmental safety

Duy trì nhiệt độ phòng máy 20–35°C.
Độ ẩm < 75% RH để tránh oxy hóa cáp.
Trang bị hệ thống quạt thông gió ≥ 10 lần trao đổi khí/giờ.

Ví dụ: Tại một nhà máy logistics ở Đông Nam Á, áp dụng checklist an toàn đã giúp giảm downtime từ 7%/tháng xuống còn 2%, đồng thời kéo dài tuổi thọ cáp thêm 25%.

4. Tại sao chọn ETEK để xử lý lỗi thang nâng hàng

Việc lựa chọn đơn vị có kinh nghiệm và năng lực kỹ thuật là yếu tố quyết định trong bảo trì thang nâng. ETEK là đối tác chiến lược, không chỉ tại Việt Nam mà còn triển khai thành công nhiều dự án ở các khu vực như Đông Nam Á, Nam Á và Trung Đông.

4.1 Kinh nghiệm và năng lực kỹ thuật

Hơn 15 năm kinh nghiệm trong xử lý lỗi thang nâng hàng với hơn 300 dự án công nghiệp.
Đội ngũ kỹ sư được đào tạo chuyên sâu về cơ điện tử, tự động hóa.
Sử dụng thiết bị chẩn đoán hiện đại: vibration analyzer (đo rung ≤0.1 mm/s), camera nhiệt (độ nhạy ±0.1°C), thiết bị đo điện trở cách điện ≥1 MΩ.
Đã xử lý thành công các dạng lỗi điều khiển, hỏng cáp, rung lắc cabin ở thang nâng tốc độ 1.5 m/s và tải trọng 3000 kg.

4.2 Dịch vụ toàn diện

ETEK không chỉ sửa chữa mà còn cung cấp giải pháp tổng thể:

Bảo trì định kỳ: kiểm tra cáp, phanh, motor theo lịch 3–6–12 tháng.
Dự đoán sự cố: ứng dụng IoT và AI để cảnh báo rung, nhiệt độ, tải trọng bất thường.
Đào tạo nhân sự: hướng dẫn kỹ thuật viên xử lý nhanh lỗi điều khiển và các tình huống khẩn cấp.
Tư vấn nâng cấp: chuyển đổi hệ thống điều khiển từ relay truyền thống sang PLC/SCADA theo chuẩn Industry 4.0.

4.3 Khả năng triển khai quốc tế

ETEK đã chứng minh năng lực tại nhiều thị trường:

Đông Nam Á: hỗ trợ nhà máy logistics giảm downtime 70% sau khi thay hệ thống cáp và tối ưu PLC.
Nam Á: cải tiến phanh kép, giảm rủi ro trượt cabin từ 2% xuống <0.2%.
Trung Đông: nâng cấp toàn bộ motor và VFD, đạt uptime 98.7%.

4.4 Cam kết an toàn và chuẩn quốc tế

Điện: tuân thủ IEC 60364, điện trở nối đất ≤2 Ω.
Cơ khí: kiểm soát rung động cabin ≤2.8 mm/s RMS theo ISO 10816.
An toàn lao động: triển khai checklist PPE 100% theo ISO 45001.
Hệ thống đạt chuẩn EN 81-20 và EN 81-50 cho thang máy công nghiệp.

ETEK cam kết không chỉ khắc phục nhanh sự cố mà còn tối ưu toàn bộ vòng đời vận hành, đảm bảo hệ thống hoạt động an toàn – bền vững – tiết kiệm chi phí.

5. Tổng kết: Xử lý lỗi thang nâng hàng – Yếu tố bắt buộc trong vận hành hiện đại

Lỗi thang nâng hàng không chỉ gây downtime mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn lao động và chi phí sản xuất. Qua phân tích 7 lỗi phổ biến gồm lỗi điều khiển, hỏng cáp, rung lắc cabin, lỗi phanh, lỗi cảm biến, lỗi nguồn điện và lỗi motor, có thể thấy chúng đều để lại tác động nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời.

Hiệu quả khi áp dụng quy trình chuẩn:

Giảm downtime từ mức 8–10%/tháng xuống còn 2–3%.
Kéo dài tuổi thọ cáp và motor thêm 25%.
Nâng tỷ lệ uptime trung bình đạt trên 98.5%.
Tiết kiệm 20–30% chi phí bảo trì/năm.

Trong bối cảnh Công nghiệp 4.0, việc áp dụng bảo trì dự đoán (Predictive Maintenance), IoT và Digital Twin sẽ giúp phát hiện sớm sự cố, thay vì chỉ xử lý khi lỗi đã xảy ra. Đây chính là xu hướng tất yếu của ngành vận hành thang nâng hiện đại.

6. Kết luận

Việc xử lý lỗi thang nâng hàng cần được xem là nhiệm vụ bắt buộc của mọi doanh nghiệp có sử dụng hệ thống thang công nghiệp. Để đạt hiệu quả cao, cần:

Nhận diện nhanh lỗi và nguyên nhân.
Áp dụng biện pháp kỹ thuật chuẩn hóa.
Triển khai lộ trình bảo trì định kỳ 12 tháng.
Lựa chọn đối tác uy tín như ETEK, có năng lực quốc tế và tuân thủ chuẩn IEC, ISO, EN.

ETEK không chỉ sửa chữa sự cố mà còn cung cấp giải pháp tổng thể, giúp doanh nghiệp đạt mục tiêu an toàn – liên tục – hiệu quả – toàn cầu hóa

Bài viết liên quan:

Tư vấn các loại thang nâng hàng

Dịch vụ công nghệ khác của ETEK