XU HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐIỆN NĂNG LƯỢNG MẶT TRỜI TẠI VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030

Xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam đang mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp và nhà máy tối ưu hóa chi phí năng lượng, đồng thời giảm phát thải carbon. Bài viết cập nhật tổng quan Quy hoạch điện VIII, chính sách FIT, mở rộng hệ thống rooftop và tích hợp BESS.

1. Giới thiệu tổng quan về xu hướng năng lượng mặt trời tại Việt Nam

Trong bối cảnh Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam được định hình rõ ràng trong Quy hoạch điện VIII.
Điện mặt trời trở thành trụ cột chính của hệ thống năng lượng sạch, với mục tiêu đạt từ 10–12 GWp vào năm 2030.

Đối tượng trọng tâm không còn là hộ dân mà là doanh nghiệp, nhà máy, khu công nghiệp, tòa nhà thương mại, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu có tiêu chuẩn phát thải carbon nghiêm ngặt.

2. Mục tiêu và chỉ tiêu cụ thể theo Quy hoạch điện VIII

Theo Quy hoạch điện VIII (PDP8), Việt Nam đặt mục tiêu:

• Năng lượng tái tạo chiếm 30.9% công suất nguồn vào năm 2030
• Điện mặt trời: từ 20.165 MW (2023) tăng lên 37.100 MW năm 2030
• Tăng trưởng ưu tiên tại miền Trung và miền Nam
• Ưu tiên phát triển rooftop solar tại khu công nghiệp và đô thị

Ngoài ra, PDP8 khuyến khích phát triển kết hợp hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) với điện mặt trời nhằm ổn định công suất và giảm áp lực cho lưới điện.

3. Chính sách FIT và giá điện áp dụng sau 2021

Sau năm 2020, cơ chế giá ưu đãi (Feed-in Tariff – FIT) không còn áp dụng phổ quát. Thay vào đó:

• FIT 2 (11/2020): chỉ áp dụng cho các dự án COD trước 31/12/2020
• Sau thời điểm này, các dự án mới phải thực hiện đấu thầu hoặc đàm phán giá
• Giá mua điện rooftop hiện nay dao động: 1,100 – 1,300 VNĐ/kWh, tùy vùng và mô hình

Dù chính sách FIT không còn hấp dẫn như trước, nhưng với giá điện sản xuất bình quân tăng mỗi năm 5–7%, đầu tư vào điện mặt trời cho doanh nghiệp vẫn đạt thời gian hoàn vốn 4–6 năm.

4. Rooftop solar mở rộng mạnh trong khu công nghiệp

Rooftop solar (điện mặt trời áp mái) là hình thức ưu tiên trong xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam.

• Không chiếm đất → phù hợp với nhà máy, tòa nhà văn phòng
• Không cần lập dự án độc lập nếu công suất <1 MWp
• Có thể kết hợp với BESS để tăng tỷ lệ tự tiêu thụ nội bộ (SCR lên đến 90%)
• Hệ thống tiêu chuẩn IEC/UL có thể đạt hiệu suất 80–85% sau 25 năm vận hành

Nhiều khu công nghiệp như VSIP, Amata, Long Hậu đã đồng loạt triển khai rooftop 1–10 MWp/nhà máy, giảm đến 30% chi phí điện ban ngày.

5. Vai trò của hệ thống lưu trữ (BESS) trong ổn định công suất

Việc tích hợp BESS (Battery Energy Storage System) là điểm nhấn trong các dự án điện mặt trời hiện đại:

• Giảm áp lực phụ tải lên lưới điện giờ cao điểm
• Tăng tỷ lệ sử dụng nội bộ (Self-consumption ratio)
• Đảm bảo ổn định tần số – điện áp, đặc biệt trong khu vực điện lưới yếu
• Các chỉ số SOC (State of Charge), DOD (Depth of Discharge), C-rate được điều khiển thông minh qua BMS

Hệ thống BESS hiện nay dùng chủ yếu pin Lithium LFP với tuổi thọ 6.000–8.000 chu kỳ (tương đương 15–20 năm). Đây là xu hướng tất yếu để tối ưu hóa hiệu suất khai thác hệ mặt trời thương mại.

6. Phân tích hiệu quả kinh tế – kỹ thuật cho doanh nghiệp

Khi xét đến xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam, doanh nghiệp cần đánh giá đồng thời các chỉ số kinh tế và kỹ thuật:

Suất đầu tư (CAPEX):

• Rooftop không lưu trữ: 10–12 triệu VNĐ/kWp
• Rooftop có BESS: 16–20 triệu VNĐ/kWp
• Trang trại mặt trời kết hợp sản xuất: 14–17 triệu VNĐ/kWp

Thời gian hoàn vốn (PBP):

• Không lưu trữ: 4–6 năm
• Có lưu trữ: 7–9 năm
• Kết hợp bán điện – tự dùng: 5–8 năm

Tỷ lệ tự dùng (SCR):

• Rooftop không lưu trữ: 60–75%
• Có BESS: lên tới 85–95%
• Off-grid: 100%, nhưng hiệu suất tổng thể chỉ 75–85%

Việc tích hợp thêm BESS làm tăng CAPEX, nhưng giúp giảm rủi ro mất điện, tăng độ ổn định nguồn và tối ưu tỷ lệ FIT nếu có.

7. Ứng dụng thực tế tại các khu công nghiệp – tòa nhà thương mại

Thực tế triển khai các dự án điện mặt trời tại Việt Nam giai đoạn 2021–2024 cho thấy:

KCN Long Hậu – TP.HCM: rooftop 3 MWp cho 12 nhà máy, SCR đạt 70–85%, không cần đầu tư BESS, nhờ phụ tải hoạt động ban ngày.

VSIP Bắc Ninh: kết hợp rooftop 5 MWp và BESS 2 MWh, cho phép hoạt động liên tục trong giờ mất điện và hỗ trợ điều tần nội khu.

Tòa nhà thương mại Keppel – Q.7: rooftop 500 kWp kết hợp inverter hybrid, tiết kiệm 28% hóa đơn điện tháng, giảm phát thải CO₂ gần 400 tấn/năm.

Các ứng dụng cho thấy hiệu quả rõ rệt về cả tài chính lẫn hình ảnh thương hiệu xanh – điều rất quan trọng trong chuỗi cung ứng xuất khẩu.

8. Các thương hiệu cung cấp thiết bị uy tín theo phân khúc

Trong xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam, việc lựa chọn thiết bị đúng phân khúc quyết định độ ổn định và chi phí đầu tư.

Phân khúc cao cấp – Huawei (Trung Quốc)

• Inverter chuỗi SUN2000 từ 50–200 kW, tích hợp AI chống hồ quang
• Giải pháp lưu trữ BESS công nghiệp LUNA2000 lên đến 2.000 kWh
• Tương thích 100% với module hiệu suất cao ≥21.5%, giao thức Modbus TCP/IP

Phân khúc trung cấp – Sungrow (Trung Quốc)

• Cung cấp inverter hybrid công suất 50–110 kW
• BESS dạng module 100–500 kWh, dùng pin LFP với C-rate 1.0
• Hệ thống giám sát iSolarCloud hỗ trợ giám sát từ xa

Phân khúc phổ thông – Solis (Trung Quốc)

• Inverter 3–60 kW 3 pha, chi phí đầu tư thấp, hiệu suất 97–98%
• Dễ lắp đặt, phù hợp nhà máy nhỏ và tòa nhà thương mại
• Có thể tích hợp thêm BESS bên ngoài qua tủ tích hợp BMS mở rộng

Tất cả thương hiệu đều đạt chứng chỉ IEC 62109, IEC 61727, phù hợp tiêu chuẩn an toàn – hiệu suất cho hệ thống công nghiệp tại Việt Nam.

9. Tiêu chí đánh giá lựa chọn công nghệ theo từng mô hình

Tùy theo nhu cầu thực tế, doanh nghiệp có thể tối ưu kết hợp cả rooftop và hệ thống lưu trữ theo từng giai đoạn đầu tư.

10. Tại sao chọn ETEK trong xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam

10.1 Năng lực đa ngành – triển khai quốc tế

ETEK là đơn vị tiên phong trong thiết kế, thi công và vận hành hệ thống điện mặt trời cho doanh nghiệp, nhà máy và khu công nghiệp tại Việt Nam.

Chúng tôi có kinh nghiệm triển khai hơn 150 MWp điện mặt trời trên mái và trang trại cho các ngành:

• Điện tử, thực phẩm, dược phẩm, bao bì, logistics
• Tòa nhà thương mại, kho lạnh, trung tâm dữ liệu

Đặc biệt, ETEK có năng lực cung cấp giải pháp và triển khai dự án tại các khu vực như Đông Nam Á, Trung Đông và châu Phi, đáp ứng tiêu chuẩn IEC, UL, và ISO quốc tế.

10.2 Giải pháp kỹ thuật toàn diện – tối ưu từng dự án

ETEK không chỉ cung cấp thiết bị mà tư vấn giải pháp tích hợp toàn trình:

• Khảo sát mái, kiểm tra tải trọng – chiếu xạ
• Thiết kế kỹ thuật 3D, phân tích hiệu suất bằng PVsyst, Homer Pro
• Phối hợp điện lực đấu nối, đồng bộ bảo vệ, điều khiển giám sát SCADA
• Tích hợp hệ thống BESS, inverter hybrid, đồng bộ dữ liệu EMS nội bộ

Mỗi hệ thống được cá nhân hóa cho từng mô hình sử dụng: rooftop ngày – hybrid 2–3 ca – off-grid vùng điện yếu.

10.3 Dịch vụ O&M và cảnh báo sớm 24/7

ETEK cung cấp các gói O&M chuyên sâu:

• Vệ sinh tấm pin, kiểm tra kết nối DC/AC, đo hiệu suất inverter
• Phân tích tỉ lệ tổn hao (PR), SCR, tỷ lệ suy giảm theo thời gian
• Hệ thống SCADA cảnh báo sớm: chuỗi lỗi, quá dòng, mất pha

Dữ liệu vận hành được lưu trữ trên nền tảng cloud bảo mật, truy cập từ xa.

Đội kỹ thuật của ETEK luôn phản hồi trong vòng 24h tại Việt Nam và 72h tại Đông Nam Á.

10.4 Chủ động linh kiện – đảm bảo tiến độ & bảo trì

ETEK luôn có sẵn tại kho:

• Inverter từ 3–250 kW (Huawei, Sungrow, Solis)
• Tấm pin hiệu suất cao mono PERC ≥550Wp (Longi, Jinko, Canadian)
• BESS công nghiệp LFP 48V/100Ah và module 215 kWh
• Bộ tủ combiner AC/DC, relay bảo vệ, cảm biến điện – nhiệt – dòng rò

Khả năng chủ động linh kiện giúp rút ngắn thời gian thi công, bảo trì và đảm bảo khả năng thay thế nhanh chóng.

11. Kết luận

Xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam là tất yếu trong chiến lược chuyển đổi năng lượng quốc gia giai đoạn 2025–2030.

Đối với doanh nghiệp và nhà máy, đây là cơ hội để:

• Tối ưu chi phí điện đến 20–30%/năm
• Đáp ứng yêu cầu phát thải carbon trong chuỗi cung ứng
• Ổn định vận hành, tăng khả năng mở rộng hệ thống sản xuất
• Chủ động nguồn điện thông qua tích hợp BESS và rooftop

Việc lựa chọn đúng mô hình (hòa lưới – hybrid – off-grid), đúng thiết bị và đúng đối tác triển khai sẽ quyết định 80% thành công của dự án.

ETEK cam kết đồng hành dài hạn với doanh nghiệp, từ khâu thiết kế, triển khai, đến vận hành và cải tiến hiệu suất, hướng đến mô hình năng lượng bền vững – hiệu quả – an toàn.

Bài viết liên quan:

• Bảo trì điện năng lượng mặt trời

• Xu hướng phát triển điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam

• Các loại điện năng lượng mặt trời

• Thị trường quốc tế