TIÊU CHUẨN HỆ THỐNG BESS: IEC, UL VÀ YÊU CẦU AN TOÀN TẠI VIỆT NAM

Tiêu chuẩn hệ thống BESS đang ngày càng trở thành tiêu chí bắt buộc trong triển khai dự án lưu trữ năng lượng tại Việt Nam. Việc đáp ứng đầy đủ chứng nhận UL9540, thực hiện kiểm tra IEC62933 và tuân thủ quy chuẩn Việt Nam không chỉ đảm bảo an toàn mà còn là điều kiện tiên quyết để vận hành thương mại hệ thống.

Nội dung bài viết

1. GIỚI THIỆU VỀ TIÊU CHUẨN HỆ THỐNG BESS TẠI VIỆT NAM

Với định hướng tích hợp hơn 16 GW lưu trữ vào năm 2030 theo Quy hoạch điện VIII, việc xác lập tiêu chuẩn hệ thống BESS là cấp thiết để quản lý rủi ro, kiểm soát vận hành và tạo tiền đề cho thị trường phụ trợ phát triển.

Các tiêu chuẩn áp dụng tại Việt Nam hiện nay được xây dựng dựa trên chuyển ngữ và điều chỉnh từ các bộ tiêu chuẩn quốc tế như:

Bộ tiêu chuẩn IEC 62933 (cho cell, PCS, EMS)
Chứng nhận UL9540 và UL9540A (cho phòng cháy và rò rỉ nhiệt)
TCVN 13252:2024 (Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống lưu trữ)
TCVN 8249, QCVN 01:2022/BCT (an toàn điện áp và thiết bị công suất cao)

2. HỆ THỐNG TIÊU CHUẨN QUỐC TẾ TRONG THIẾT KẾ VÀ VẬN HÀNH BESS

2.1 IEC – Hệ tiêu chuẩn cốt lõi cho hệ thống BESS

IEC 62933 là bộ tiêu chuẩn trọng tâm quy định cấu trúc, đánh giá hiệu suất, an toàn và tích hợp lưới của hệ thống BESS. Các phần tiêu chuẩn chính bao gồm:

IEC 62933-1-1: Tổng quan và nguyên lý
IEC 62933-2-1: Đánh giá hiệu suất năng lượng
IEC 62933-3-1: An toàn cơ – điện – nhiệt
IEC 62933-4-1: Tương thích điện từ và kết nối hệ thống

Trong kiểm tra IEC62933, các thiết bị PCS bắt buộc đạt hiệu suất ≥ 96.5%, điện áp DC tối đa ≤ 1500 V, khả năng cắt ngắn mạch <10ms, và EMS phải đồng bộ SCADA qua IEC 61850.

2.2 UL – Chứng chỉ an toàn bắt buộc cho BESS thương mại

Chứng nhận UL9540 là chuẩn bắt buộc đối với hệ thống BESS có công suất ≥ 100 kWh lắp đặt tại khu vực dân cư hoặc nhà máy sản xuất. Bao gồm:

UL9540: tổng thể hệ thống BESS (cell, module, container, hệ thống giám sát)
UL9540A: mô phỏng và kiểm tra cháy lan (thermal runaway propagation test)

Điều kiện đạt chứng nhận UL9540 bao gồm:

Cell pin đạt IEC 62619 hoặc UL1973
Có bộ dập cháy khí khô tự động
Khoảng cách an toàn tối thiểu 1.5 m giữa các container
Hệ thống cảnh báo nhiệt độ – khí cháy VOC tự động

2.3 TCVN – Điều kiện bắt buộc triển khai tại Việt Nam

Quy chuẩn Việt Nam về hệ thống lưu trữ (TCVN 13252:2024) yêu cầu:

Pin phải là LFP hoặc NMC với giới hạn nhiệt độ hoạt động 0–55°C
PCS có hệ số công suất từ 0.85–1.0
Mức cách ly điện ≥ 4.000 V AC
Bộ chuyển đổi phải có khả năng black-start
Có báo cáo kiểm tra IEC62933 hoặc tương đương
Đạt chứng nhận UL9540 nếu lắp đặt trong khu công nghiệp

3. KIỂM TRA – THÍ NGHIỆM BẮT BUỘC TRƯỚC KHI ĐÓNG ĐIỆN HỆ THỐNG BESS

3.1 Kiểm tra hiệu suất và tính năng PCS

Test chuyển đổi hai chiều (AC–DC–AC) với tổn hao ≤ 3.5%
Khả năng điều chỉnh công suất phản kháng (Q) ±100%
Độ méo THD đầu ra < 3%
Đáp ứng thời gian điều tần (frequency response) <500 ms

3.2 Kiểm tra EMS – SCADA theo IEC 61850

Đồng bộ giao thức IEC 60870-5-104, DNP3, MODBUS TCP
Ghi nhận 8760h profile sạc/xả
Mô phỏng tín hiệu điều khiển từ trung tâm điều độ EVN-NLDC
Giao diện người dùng (HMI) thân thiện, có mật khẩu cấp quyền

3.3 Kiểm tra an toàn cháy nổ theo UL9540A

Mô phỏng cháy lan cell – module – container
Cảm biến khói và VOC lắp tại 3 tầng cao độ
Hệ thống thoát khí – quạt áp suất cưỡng bức >1.000 m³/h
Thiết kế báo cháy 3 cấp (Early Warning, Local Alert, SCADA Dispatch)

4. ỨNG DỤNG TIÊU CHUẨN HỆ THỐNG BESS TRONG CÁC LĨNH VỰC TRIỂN KHAI

4.1 Lĩnh vực điện mặt trời và điện gió quy mô lớn
Các nhà máy điện tái tạo kết hợp hệ thống lưu trữ ≥ 50 MWh đang bắt buộc triển khai tiêu chuẩn hệ thống BESS trong giai đoạn nghiệm thu và đấu nối.

IEC 62933 bắt buộc cho PCS, EMS và SCADA
Kiểm tra IEC62933 về điều tần, điều áp trong điều kiện mất pha, mất tải
Chứng nhận UL9540 là yêu cầu tối thiểu để EVN-NLDC xem xét cấp công suất điều độ
Thiết kế phải có hệ thống làm mát chủ động và mô-đun cách ly từng tầng cell

4.2 Lĩnh vực công nghiệp – thương mại (C&I)
Các nhà máy xi măng, luyện kim, chế biến thực phẩm đang tích hợp BESS từ 500 kWh – 4 MWh để ổn định phụ tải, UPS và giảm chi phí TOU.

Phòng BESS đặt trong nhà phải đạt chứng nhận UL9540 và trang bị báo cháy 3 cấp
EMS phải hỗ trợ đồng bộ với hệ thống quản lý năng lượng ISO 50001
Tiêu chuẩn hệ thống BESS áp dụng theo TCVN 13252:2024
Tủ PCS phải có cách ly điện tối thiểu 4kV, đạt IP54 trở lên

4.3 Hệ thống BESS dân dụng và mini-grid
Các cụm hybrid off-grid tại miền núi, đảo xa sử dụng hệ lưu trữ 50–300 kWh.

Pin phải có kiểm tra IEC62933 và cell đạt IEC 62619
Dùng PCS loại mini, hiệu suất ≥ 94%, thời gian chuyển đổi <20 ms
Khuyến nghị sử dụng container đạt chuẩn chống cháy EI60

5. CÁC HÃNG CUNG CẤP THIẾT BỊ ĐẠT TIÊU CHUẨN HỆ THỐNG BESS QUỐC TẾ

5.1 Phân khúc cao cấp – FLUENCE (Hoa Kỳ)

Hệ thống Gridstack đạt chứng nhận UL9540, IEC62933, ISO 27001
EMS tích hợp AI điều độ theo thời gian thực, tối ưu LCOS
Cấu trúc container 20–40 ft, mô-đun chống cháy theo UL9540A từng tầng
Hiệu suất PCS đạt 98.2%, thời gian phản hồi <250 ms
Sử dụng cho các trạm điều áp tại châu Âu, Bắc Mỹ

5.2 Phân khúc trung cấp – SUNGROW (Trung Quốc)

Dòng ST500CP và ST2750KWH-20HV đạt chứng nhận UL9540, IEC 62619, UN38.3
PCS hiệu suất ≥ 97.5%, hỗ trợ điều tần và black-start
EMS tương thích IEC 61850 và tích hợp SCADA qua Modbus TCP
Sử dụng rộng rãi tại Đông Nam Á, đặc biệt là Philippines và Thái Lan

5.3 Phân khúc phổ thông – GOTION (Trung Quốc)

Dòng container 215 kWh – 2 MWh, cell LFP 280Ah, đạt IEC 62619
Phù hợp hệ hybrid dân dụng, mini-grid và UPS công nghiệp nhỏ
Dễ thay thế mô-đun, bảo trì đơn giản, giá thành thấp
Một số mẫu đã đạt kiểm tra mô phỏng cháy UL9540A

6. TẠI SAO NÊN CHỌN ETEK TRIỂN KHAI HỆ THỐNG BESS ĐẠT CHUẨN

6.1 ETEK tích hợp hệ thống BESS đạt chuẩn quốc tế IEC – UL – TCVN

Hệ PCS do ETEK cung cấp đạt IEC 62933-2-1, độ méo sóng <2.5%
EMS lập trình theo IEC 61850, đồng bộ SCADA
Phòng container thiết kế theo UL9540A: 3 tầng cảm biến cháy, vật liệu EI60
Báo cáo nghiệm thu dạng hồ sơ hoàn chỉnh phục vụ đấu nối EVN

6.2 ETEK có năng lực triển khai tại nước ngoài

Đã thực hiện các dự án mini-grid có lưu trữ tại Đông Nam Á và Trung Đông
Thiết kế phù hợp điều kiện khí hậu khắc nghiệt: nhiệt độ môi trường −10°C đến +50°C, độ ẩm >95%
Hỗ trợ đa ngôn ngữ: tiếng Anh, Pháp, Ả Rập
Có đội thi công di động, bảo hành 36 tháng và phản ứng sự cố 48h

6.3 Dịch vụ kỹ thuật chuyên sâu – hỗ trợ kiểm tra – cấp chứng nhận

Hỗ trợ nhà đầu tư xin chứng nhận UL9540 và kiểm tra IEC62933 thông qua các đơn vị quốc tế
Tư vấn thiết kế sơ đồ đấu nối đạt yêu cầu QCVN 01:2022/BCT
Cung cấp bộ tài liệu nghiệm thu dạng mẫu: SLD, SCADA, bản vẽ PCCC
Cung cấp gói dịch vụ test FAT – SAT – PAT cho toàn hệ thống

7. KẾT LUẬN: TIÊU CHUẨN – CHÌA KHÓA ĐỂ BESS PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Tiêu chuẩn hệ thống BESS là yếu tố quyết định khả năng vận hành an toàn – hiệu quả – thương mại hóa trong các mô hình lưu trữ tại Việt Nam. Việc áp dụng chứng nhận UL9540, thực hiện đầy đủ kiểm tra IEC62933 và tuân thủ quy chuẩn Việt Nam giúp:

Đảm bảo an toàn phòng cháy nổ và vận hành điện áp cao
Dễ dàng đấu nối với EVN – NLDC, tham gia thị trường phụ trợ
Giảm chi phí bảo trì, tăng vòng đời hệ thống từ 8 → 12 năm
Tăng khả năng tài trợ vốn nhờ tính minh bạch và khả năng đánh giá rủi ro

Trong bối cảnh thị trường BESS Việt Nam đang định hình mạnh mẽ, việc lựa chọn nhà cung cấp – tích hợp như ETEK, với đầy đủ năng lực kỹ thuật – triển khai quốc tế – am hiểu quy chuẩn, sẽ là yếu tố then chốt để thành công

Bài viết liên quan: